Jakie badania robi się w medycynie pracy?
Badania medycyny pracy to obowiązkowy element zatrudnienia dla wielu pracowników. Przeprowadzane są nie tylko przed rozpoczęciem pracy, ale także w trakcie jej trwania, aby ocenić, czy dany pracownik jest zdolny do wykonywania obowiązków zawodowych. W zależności od stanowiska i warunków pracy lekarz medycyny pracy może zlecić różne badania diagnostyczne i specjalistyczne.
W niniejszym artykule wyjaśnimy, jakie badania są najczęściej wykonywane w ramach medycyny pracy, jakie testy mogą zostać zlecone przez lekarza oraz jak wygląda proces ich przeprowadzania.
Spis treści
Rodzaje badań wykonywanych w medycynie pracy
Badania medycyny pracy dzielą się na kilka kategorii, które różnią się celem i zakresem.
1. Badania wstępne
Są to badania wykonywane przed podjęciem pracy na danym stanowisku. Ich celem jest określenie, czy kandydat jest zdolny do wykonywania obowiązków i czy nie istnieją przeciwwskazania zdrowotne do podjęcia zatrudnienia. Badania wstępne są wymagane dla wszystkich nowych pracowników oraz dla tych, którzy zmieniają stanowisko pracy na takie, które wiąże się z innymi czynnikami ryzyka.
2. Badania okresowe
Regularnie przeprowadzane badania mają na celu monitorowanie stanu zdrowia pracownika i ocenę, czy warunki pracy nie wpłynęły negatywnie na jego organizm. Częstotliwość badań okresowych zależy od charakterystyki stanowiska pracy i określana jest indywidualnie przez lekarza medycyny pracy. W większości przypadków są one wymagane co kilka lat, jednak w przypadku pracowników narażonych na szczególne czynniki ryzyka mogą być przeprowadzane częściej.
3. Badania kontrolne
Są konieczne dla pracowników, którzy przebywali na zwolnieniu lekarskim przez okres dłuższy niż 30 dni. Mają one na celu ocenę, czy po przebytej chorobie lub urazie pracownik jest zdolny do wykonywania swoich obowiązków zawodowych.
4. Badania końcowe
Choć nie są obowiązkowe we wszystkich przypadkach, badania końcowe mogą być przeprowadzane przed zakończeniem zatrudnienia na stanowisku, które wiązało się z narażeniem na szkodliwe czynniki. Ich celem jest ocena wpływu warunków pracy na stan zdrowia pracownika.
Jakie badania może zlecić lekarz medycyny pracy?
Zakres badań, które może zlecić lekarz medycyny pracy, zależy od rodzaju stanowiska i występujących w nim zagrożeń. W przypadku osób pracujących w biurze badania będą ograniczone do podstawowych testów, natomiast pracownicy fizyczni, operatorzy maszyn czy kierowcy mogą być zobowiązani do bardziej szczegółowej diagnostyki.
1. Badania podstawowe
Lekarz medycyny pracy przeprowadza podstawowe badanie lekarskie, które obejmuje ocenę stanu zdrowia, wywiad medyczny oraz pomiar podstawowych parametrów organizmu. Najczęściej wykonywane badania to:
– Pomiar ciśnienia krwi
– Badanie ogólne stanu zdrowia
– Badanie wzroku
– Badanie słuchu
– Analiza układu ruchu
2. Badania laboratoryjne
W zależności od stanowiska pracy lekarz może zlecić różne badania laboratoryjne. Najczęściej obejmują one:
– Morfologię krwi – ocenę ogólnego stanu organizmu
– Badanie poziomu cukru we krwi – szczególnie ważne dla kierowców i operatorów maszyn
– Badanie moczu – wykrywanie nieprawidłowości w pracy nerek i układu moczowego
– Badania toksykologiczne – w przypadku stanowisk wymagających testów na obecność substancji psychoaktywnych
3. Badania okulistyczne
Osoby pracujące przy komputerze, kierowcy zawodowi oraz pracownicy obsługujący maszyny mogą być skierowani na szczegółowe badanie wzroku. W jego zakres wchodzą:
– Badanie ostrości wzroku
– Ocena widzenia barwnego
– Test na widzenie zmierzchowe (dla kierowców)
4. Badania audiometryczne
Pracownicy narażeni na hałas, np. pracownicy zakładów przemysłowych, budowlańcy czy operatorzy maszyn, mogą być skierowani na badanie słuchu, czyli audiometrię. Badanie to pozwala ocenić ewentualne ubytki słuchu wynikające z narażenia na wysokie natężenie dźwięków.
5. Badania neurologiczne i psychotechniczne
Osoby pracujące na stanowiskach wymagających dużej koncentracji, szybkich reakcji i koordynacji ruchowej, takie jak kierowcy, operatorzy wózków widłowych czy pracownicy wysokościowi, mogą być zobowiązane do przeprowadzenia badań neurologicznych i psychotechnicznych. Mogą one obejmować:
– Testy psychologiczne oceniające czas reakcji i zdolność koncentracji
– Badanie EEG w celu wykrycia nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego
– Badanie sprawności motorycznej
6. Badania specjalistyczne
W przypadku specyficznych stanowisk lekarz medycyny pracy może skierować pracownika do specjalisty, np.:
– Do laryngologa – dla osób pracujących w hałasie
– Do neurologa – dla pracowników obsługujących maszyny
– Do dermatologa – dla osób pracujących z chemikaliami
– Do pulmonologa – dla pracowników narażonych na pyły i substancje chemiczne
Podsumowanie
Zakres badań przeprowadzanych w medycynie pracy zależy od stanowiska i warunków pracy. Każdy pracownik musi przejść podstawowe badania lekarskie, ale w zależności od zagrożeń związanych z wykonywanym zawodem lekarz może zlecić dodatkowe testy.
Najczęściej wykonywane badania obejmują analizę krwi, badania okulistyczne, audiometryczne, neurologiczne oraz psychotechniczne, a w niektórych przypadkach także specjalistyczne konsultacje. Pracownicy, którzy chcą sprawnie przejść przez proces badań medycyny pracy, powinni upewnić się, że posiadają odpowiednie skierowanie oraz zgłosić się do placówki, która oferuje kompleksową diagnostykę i szybkie terminy wizyt.